تعریف ها
ماده ۱
اصطلاحاتی که در این آییننامه، دستورالعملها و پیوستمربوط به کار رفته اند، دارای معــانی مشروح زیر میباشند:
۱ ـ آزادراه: آزادراه به راهی گفته میشود که حداقل دارای دو خط اتومبیل رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزادراه از هم کاملا مجزا باشد و ارتباط آنها با هم تنها به وسیله راههای فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تأمین شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند.
۲ ـ ابطال گواهینامه: سلب اعتبار قانونی گواهینامه رانندگی.
۳ ـ اتومبیل: هرنوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان به کار رود.
۴ ـ اتومبیل آموزشی: خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو پدال کلاچ و دو پدال ترمز، دو آیینه، تابلوی ویژه روی سقف و علا یم مشخص روی بدنه و متعلق و یا تحت پوشش یکی از آموزشگاههای مجاز آموزش رانندگی باشد.
۵ ـ اتومبیل مدارس: خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص داده شده است و دارای رنگ و علایم مشخص کننده میباشد.
۶ ـ ارتفاع چراغ: فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه.
۷ ـ اعتبار برگ معاینه فنی: زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله نقلیه است.
۸ ـ اوراق کردن وسیله نقلیه: عبارت است از جدا کردن قطعات اصلی وسیله نقلیه، امحای شمارههای شناسایی (درمورد شاسی به صورت برش) و بریدن سقف یا ستونهای اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ پلاکها و ابطال اسناد مربوط.
۹ ـ ایستادن: ایست وسیله نقلیه در زمان کوتاه.
۱۰ ـ ایستادن ممنوع (توقف مطلقاً ممنوع): ایست وسیله نقلیه برای هر مدت ممنوع است.
۱۱ ـ بارکش: هرنوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است:
الف ـ کامیون: وسیله نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به کشنده متصل است.
کامیونها به طورکلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل ۶ تن بار و بیشتر دارند.
الف ـ ۱ ـ کامیون اتاق دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۵/۱ متر باشد.
الف ـ ۲ ـ کامیون لبه دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۸۰ سانتیمتر باشد.
الف ـ ۳ ـ کامیون تیغه دار: کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغهای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
الف ـ ۴ ـ کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
الف ـ ۵ ـ کامیون سقف دار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.
الف ـ ۶ ـ کامیون یخچال دار: کامیون سقف داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سرد کننده باشد.
الف ـ ۷ ـ کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
الف ـ ۸ ـ کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر (فله) ساخته شده است.
الف ـ ۹ ـ کامیون مخلوط کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد.
الف ـ ۱۰ ـ کامیون کمپرسی: کامیون اتاق داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام میشود.
الف ـ ۱۱ ـ کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:
۱۱ ـ ۱ ـ خودروی ون باربری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵/۳ تن تا کمتر از ۵ تن است.
۱۱ ـ ۲ ـ لوری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵ تن تا کمتر از ۶ تن است.
الف ـ ۱۲ ـ کشنده: وسیله نقلیه ایست که یدک و یا نیمه یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت در میآورد.
الف ـ ۱۳ ـ وانت دو کابین: وسیله نقلیه موتوری دو منظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص به کار میرود.
الف ـ ۱۴ ـ وانت یک کابین: وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر از ۵/۳ تن است.
ب ـ تریلر (یدک): عبارت از وسیله نقلیه است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده میشود.
پ ـ نیمه تریلر (نیمه یدک): عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر به طوری متصل میگردد که بخشی از وزن بار آن به وسیله کامیون یا کامیونهای کشنده حمل میشود.
۱۲ ـ برگ یا برچسب معاینه فنی: گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق میگردد.
۱۳ ـ بزرگراه: راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله موانع فیزیکی از هم جدا شده باشد و به طور معمول دارای تقاطعهای غیرهمسطح است. بزرگراه میتواند تعداد معدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.
۱۴ ـ پلاک: قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگهای زمینه مختلف که شماره روی آن حک میشود و انواع آن عبارتند از: شخصی، دولتی، عمومی، سیاسی، سرویس، کنسولی، نظامی ـ انتظامی، تعمیری، گذر موقت، بینالمللی، ترانزیت، کشاورزی ـ عمرانی و ویژه.
۱۵ ـ پلاک غیرمجاز: پلاکهای غیرمجاز عبارتند از:
الف ـ پلاکی که به موجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، که از این پس در این آییننامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته میشود، باید تجدید گردد.
ب ـ پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.
پ ـ پلاک بینالمللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به اتومبیلهای پلاک داخلی داده میشود و استفاده از آن در کشور ممنوع است.
ت ـ پلاکی که اشخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله نقلیه دیگری به یک وسیله نقلیه الصاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی به کار برده شود.
ث ـ پلاک دست ساز و دست نوشتهای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به کار برده میشود.
ج ـ پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت دار فرسوده اعلام میشود.
۱۶ ـ پلیس راه: واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جادههای کشور دارند.
۱۷ ـ پلیس مدرسه: دانش آموز آموزش دیدهای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسؤولین مدرسه برای عبور ایمن دانش آموزان از عرض سواره رو راهها مأمور میگردد.
۱۸ ـ پیـاده: شخصی غیرسوار که بدون استفاده از هر نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیرموتوری حرکت میکند یا فردی که از صندلی چرخدار (ویلچر) استفاده نموده یا مبادرت به جابهجایی کالسکه، چرخ دستـی، جامهدان، سـبدهای چرخ دار و مانـند آن مینماید. (اصلاحی)
۱۹ ـ پیاده رو: بخشی جدا شده از خیابان که در امتداد آن واقع شده و برای عبور و مرور پیادگان اختصاص یافته است.
۲۰ ـ پیچ (قوس افقی): انحراف مستقیم راه در سطح افق.
۲۱ ـ ترافیک (شدآمد): آمد و شد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راهها.
۲۲ ـ تراموا (قطار خیابانی): قطاری شهری است که به طور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره رو وسایل نقلیه دیگر حرکت مینماید.
۲۳ ـ تقاطع: محدودهای است که در آن دو یا چند مسیر به صورت همسطح یا غیرهمسطح با یکدیگر تلاقی میکنند.
۲۴ ـ توقف: ایست وسیله نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده.
۲۵ ـ توقف سنج (پارکومتر): دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف، استفاده از کارتهای اعتباری یا روشهای دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به خودرو میدهد.
۲۶ ـ توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع): توقف وسیله نقلیه ممنوع است، جز برای سوار و پیاده کردن، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.
۲۷ ـ توقیف گواهینامه رانندگی: اخذ و ضبط گواهینامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.
۲۸ ـ جاده: راه خارج از شهر برای عبور و مرور.
۲۹ ـ جاده اصلی: راهی است که در برخورد با راه دیگر به طور معمول عریض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی میگردد.
۳۰ ـ جاده خصوصی: راهی که اشخاص یا مؤسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند و استفاده دیگران از آن منوط به اجازه مالک است.
۳۱ ـ جاده فرعی: راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن میپیوندد و به طور معمول کم عرض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی میشود.
۳۲ ـ چراغ توقف (چراغ ترمز): عبارت از چراغهایی است که هنگام به کار بردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به کار میرود تا توجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.
۳۳ ـ چراغ جانبی جلو (چراغهای کوچک جلو): عبارت از چراغهایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان میدهد.
۳۴ ـ چراغ جانبی عقب (چراغهای کوچک عقب): عبارت از چراغهایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان میدهد.
۳۵ ـ چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل: عبارت از چراغهایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار میرود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ میباشند و در حدود هر ۳ متر از طول وسیله نقلیه نصب میشوند.
۳۶ ـ چراغ دنده عقب: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار میبرد تا راه را به طرف عقب وسیله نقلیه روشن کرده و به این ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یا میخواهد به عقب براند.
۳۷ ـ چراغ رانندگی (نور بالا): عبارتست از چراغهایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن میکند.
۳۸ ـ چراغ راهنما: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار میبرد تا به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ، گردش و یا توقف را دارد.
۳۹ ـ چراغ عبور (نور پایین): عبارتست از چراغهایی که جلو وسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن میکند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل میآیند و دیگر استفاده کنندگان از راه نخواهد شد.
۴۰ ـ چراغ مـه: عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل آسا و گرد و غبار و مانند آن به کار میرود.
۴۱ ـ چرخ فلزی: چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.
۴۲ ـ حریم تقاطع: محدودهای است در تقاطع راهها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص مییابد.
۴۳ ـ حق تقدم عبور: اولویت حق عبور وسیله نقلیهای نسبت به وسایل نقلیه دیگر یا نسبت به پیادگان و بالعکس.
۴۴ ـ خط ایست: خط کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم میشود.
۴۵ ـ خط تغییر سرعت: نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن میتوانند در طول آن، سرعت خود را برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.
۴۶ ـ خط عبور: بخشی از سواره رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله نقلیه اختصاص یافته و با خط کشی حدود آن مشخص میگردد. یک راه میتواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خطهای عبور از سمت راست به چپ از شماره یک به بالاشماره گذاری میشوند.
۴۷ ـ خط عبور دوچرخه: عبارتست از مسیر ویژه دو چرخه در سطح معابر که با تابلو، خط کشی و یا رنگ حدود آن مشخص میگردد.
۴۸ ـ خط کمکی: خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه، در کنار خط عبور ایجاد میشود.
۴۹ ـ خط ویژه: مسیری است که به وسیله خط کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علایم و یا موانعی از بقیه مسیرها مشخص گردیده و برای عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله نقلیه اختصاص دارد.
۵۰ ـ خم (قوس عمودی): انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم.
۵۱ ـ خودرو: هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راهها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به استثنای وسایل نقلیه ریل رو و عبارتند از:
الف ـ سواری: خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر ۶ نفر است.
ب ـ سواری استیشن (سفری): نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل ۷ و حداکثر ۹ نفر است.
پ ـ سواری کار: اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن با راننده بین ۱۰ تا ۱۵ نفر باشد.
ت ـ اتوبوس: هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده ۲۷ نفر یا بیشتر باشد.
ث ـ اتوبوس برقی: اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تأمین میشود.
ج ـ اتوبوس دو طبقه: وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با یک سازه مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل ۲۷ نفر است.
چ ـ مینی بوس: خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین ۱۶ تا ۲۶ نفر میباشد.
ح ـ تراکتور: نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن، حفاری، بارگیری و کشیدن دنباله بند و غیره به کار میرود.
۵۲ ـ خیابان: راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از ۶ متر باشد.
۵۳ ـ خیابان اصلی: راهی است که در برخورد با راههای دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی شده و در غیراینصورت در سمت راست راه دیگر قرار دارد.
۵۴ ـ خیابان فرعی: راهی است که در برخورد با راههای دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی شده و در غیراینصورت در سمت چپ راه دیگر قرار گرفته باشد.
۵۵ ـ دستگاه تهویه: به دستگاههایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته میشود که هوای درون وسیله نقلیه را جا به جا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
۵۶ ـ راننده: کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیرموتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به صورت واحد یا گله و رمه بر عهده داشته باشد.
۵۷ ـ راه: عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور عموم اختصاص داده میشود.
۵۸ ـ راه آهن: ریلهای آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت میکنند.
۵۹ ـ راه عمومی: به راههایی گفته میشود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار میگیرد.
۶۰ ـ روز: از طلوع تا غروب آفتاب.
۶۱ ـ سازنده وسایل نقلیه: شخص یا مؤسسه یا کارخانهای که وسایل نقلیهای را که مطابق آییننامه باید شمارهگذاری شود میسازد، یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) مینماید.
۶۲ ـ ستاد معاینه فنی: تشکیلات متمرکز برای برنامهریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینه خودرو و مراکز معاینه فنی مجاز که از سوی شهرداریها و سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای ایجاد میگردد.
۶۳ ـ سطح روشن: در مورد چراغها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر میشود و در مورد منعکس کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس میکند.
۶۴ ـ شانه راه: بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خطهای عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه به کار میرود.
۶۵ ـ شب: از غروب تا طلوع آفتاب.
۶۶ ـ شماره وسیله نقلیه: عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاکهای ویژه منقوش و در عقب و جلوی وسیله نقلیه نصب میشود.
۶۷ ـ شناسنامه خودرو: سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و تغییرات انجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم میگردد.
۶۸ ـ شیب (سربالایی ـ سرازیری): تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.
۶۹ ـ ظرفیت وسیله نقلیه: وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تأیید وزارت صنایع و معادن برای وسیله نقلیه تعیین گردیده است.
۷۰ ـ علایم: هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط کشی، نوشته و ترسیم، و همچنین تجهیزات هدایت کننده، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله مقامات صلاحیت دار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده میشود.
۷۱ ـ قطار شهری: نوعی وسیله حمل و نقل عمومی است که در شهرها و حومه به جا به جایی مسافر پرداخته و به طور معمول با چرخهای فلزی بر روی ریل حرکت میکند.
۷۲ ـ قطعات و قسمتهای اصلی: کلیه قسمتهای اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتـور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویض آنها باعث تغییر مشخصات اساسی وسیله نقلیه میگردد.
۷۳ ـ کارت پارک: کارت یا برگهای است که با پرداخت پول تهیه میگردد و به وسیله آن اجازه توقف در مکان و زمان معین به خودرو داده میشود.
۷۴ ـ کارت شناسایی خودرو: کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم میگردد.
۷۵ ـ کاروان: کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیرموتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده شده و عرض آن از ۶/۲ متر و طول آن از ۱۲ متر بیشتر نباشد.
۷۶ ـ کلاه ایمنی: کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلتها آن را برای محافظت سر خود در برابر ضربات احتمالی ناشی از بروز سوانح به کار میبرند.
۷۷ ـ کمربند ایمنی: تسمهای که نیم تنه بالای راننده و هریک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار میدهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمتهای درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
۷۸ ـ کوچه: راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر ۶ متر باشد.
۷۹ ـ گذرگاه پیاده: گذرگاهی در تقاطع راهها، امتداد پیادهروها، سوارهروها، روگذرها یا زیرگذرها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علایم دیگر، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است.
۸۰ ـ گواهینامه بینالمللی رانندگی: گواهینامهای است که به اعتبار گواهینامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جادهها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـ توسط راهنمایی و رانندگی صادر میگردد و مدت اعتبار آن یک سالباشد.
تبصره ـ کانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران براساس مفاد کنوانسیونهای بینالمللی ۱۹۴۹ و ۱۹۶۸ حمل و نقل جادهای و حسب عرف بینالمللی و مقررات حاکم بر تمامی کشورهای عضو سازمان بینالمللی جهانگردی ( AIT) و فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی ( FIA) وظیفه ترجمه و تبدیل گواهینامههای رانندگی معتبر صادرشده توسط نیروی انتظامی و سایر اسناد و مدارک مربوط را برعهده دارد.
۸۱ ـ گواهینامه رانندگی (پروانه رانندگی): اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر میشود.
۸۲ ـ مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی: اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهرهبرداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت) که از طرف مراجع صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه عمومی را به آنان میدهد.
۸۳ ـ مرجع صلاحیت دار: وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاههای مسؤول که به موجب قانون و یا تصویب هیأتوزیران در موردی خاص وظایف و مسؤولیتهایی به عهده آنها گذاشته شده است.
۸۴ ـ مراکز فنی مجاز: مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی وابسته به شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، حسب مورد برای انجام معاینه فنی وسایل نقلیه درون شهری و برون شهری ایجاد میگردد.
۸۵ ـ راههای شریانی درجه یک: معابری هستند که در طراحی و بهرهبرداری از آنها به جا به جایی وسایل نقلیه موتوری برتری داده میشود. این معابر ارتباط با راههای برون شهری را تأمین مینمایند.
راههای شریانی درجه یک بر اساس نحوه کنترل دسترسی تقاطعها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسیم میگردند که ضوابط اجرایی آنها را شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین مینماید.
۸۶ ـ راههای شریانی درجه دو: معابری هستند که در طراحی و بهرهبرداری از آنها به جا به جایی و دسترسی وسایل نقلیه موتوری برتری داده میشود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل میشود.
راههای شریانی درجه دو شبکه اصلی راههای شهری را تشکیل میدهند که ضوابط اجرایی آنها را شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین مینماید و عبارتند از:
الف ـ شریانی اصلی: راهی است که ارتباط بین خیابانهای جمع و پخش کننده و بزرگراهها را برقرار میکند. در این معابر فاصلههای بین تقاطعها نسبت به بزرگراهها کمتر است.
ب ـ شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده): راهی است که ارتباط بین خیابانهای محلی و خیابانهای شریانی اصلی را برقرار میکنند. در این خیابانها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
۸۷ ـ راههای محلی: راههایی هستند که در طراحی و بهرهبرداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفتهشود و ارتباط بین کوچهها و خیابانهای شریانی فرعی را برقرار میکنند.
۸۸ ـ معاینه فنی: بازدید ظاهری و آزمایشهای فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی، ایمنی و زیست محیطی وسیله نقلیه.
۸۹ ـ منطقه ممنوعه: منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلی مراجع صلاحیتدار ممنوع شده باشد.
۹۰ ـ منعکس کننده نور: عبارت از بازتاب کنندهای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از چراغ وسیله نقلیه دیگر به آن تابیدهشود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام میدارد.
۹۱ ـ مواد خطرناک: هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجـره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمی و یا اسیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.
۹۲ ـ موتورسیکلت: وسیله نقلیهای است مجهز به قوای محرکه، دارای دو محور و وزن خالص حداکثر (۵۵۰) کیلوگرم که برای حرکت در معابر عمومی طراحی گردیده است. در چهار چرخهای موتوری الکتریکی وزن باطریها به وزن وسیله نقلیه افزوده میشود و نباید دارای توان بیشتر از (۱۵)کیلووات باشد.
۹۳ ـ موتورسیکلت گازی (موتور گازی): موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
۹۴ ـ نقص فنی: هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.
۹۵ ـ واحد انتظامی: منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاهها و کلانتریها در نقاط مختلف کشور مستقر هستند.
۹۶ ـ وزن با بار: وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن.
۹۷ ـ وزن بارگیری شده: عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات.
۹۸ ـ وزن بدون بار: عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار ولی با مخزن پر از سوخت و با ابزار و آلاتی که به طور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.
۹۹ ـ وسیله نقلیه: وسایل موتوری و غیرموتوری و موتورسیکلت که برای جابجایی انسان و کالادر راه به کار میرود.
۱۰۰ ـ وسیله نقلیه امدادی: وسیله ویژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علایم ویژه مشخص میشود.
۱۰۱ ـ وسیله نقلیه طویل ( Long Vehicle): وسیله نقلیهای است که طول آن بیش از ۵/۱۲ متر باشد.
۱۰۲ ـ وسیله نقلیه عمرانی: وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی، عمرانی و مانند آن میباشد و شامل بلدوزر، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و غیره است.
۱۰۳ ـ وسیله نقلیه غیرموتوری: هر نوع وسیله نقلیهای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.
۱۰۴ ـ وسیله نقلیه فوق سنگین: انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر از ۴۰ تن و حجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازههای زیر را داشته باشد:
طول ۵/۱۶ متر، عرض ۶/۲ متر و ارتفاع ۵/۴ متر.
۱۰۵ ـ وسیله نقلیه کشاورزی: به وسایل نقلیه موتوری گفته میشود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بندهای کشاورزی را نیز جا به جا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آنها برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده میشود و شامل انواع تراکتور، کمباین، تیلر و ماشینهای خود کششی دیگر در بخش کشاورزی است.
۱۰۶ ـ وسیله نقلیه مرکب: عبارت است از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.
۱۰۷ ـ وسیله نقلیه مفصل دار: وسیله نقلیهای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که با بار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر ۶/۲ متر، طول حداکثر ۳۵/۱۸ متر، ارتفاع حداکثر ۵/۴ متر و وزن حداکثر ۴۰ تن است.
۱۰۸ ـ وسیله نقلیه موتوری: هر نوع وسیله نقلیهای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار میرود که به آن خودرو نیز گفته میشود.
۱۰۹ ـ صندلی چرخدار (ویلچر): وسیلهای چرخدار با ظرفیت یک نفر برای جابهجایی فرد معلول، ناتوان و کمتوان که دارای وسایل و تجهیزات کنترلی (ترمز) مناسب است و نیروی محرکه آن برقی و یا نیروی بدنی فرد معلول میباشد. (الحاقی)