گواهینامه رانندگی
ماده ۲۶
هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد. با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار میشود.
ماده ۲۷
انواع گواهینامههای رانندگی به شرح جدول پیوست شماره (۱) و توضیحات آن است، که با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر میشود:
الف ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی (گواهینامه الف ـ ۱)
۱ ـ حداقل سن ۱۵ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با موتورگازی
ب ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه موتورسیکلتهای با حجم موتور تا ۲۰۰ سی سی (گواهینامه الف ـ۲)
۱ ـ حداقل سن ۱۷ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط
پ ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه موتورسیکلتهای با حجم موتور بالای ۲۰۰سیسی و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم (گواهینامه الف ـ۳)
۱ ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
۳ ـ دارا بودن گواهینامه موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی سی حجم موتور (الف ـ۲) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ت ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (گواهینامه ب ـ۱)
۱ ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهینامه برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر میشود و در مدت یاد شده دارنده آن مکلف به رعایت محدودیتها و شرایط ویژهای میباشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آییننامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهینامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (۶) این ماده تبدیل خواهد شد.
شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهینامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است که به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام میگردد.
ث ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (ب ـ۲)
۱ ـ حداقل سن ۲۱ سال تمام
۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب ـ۱)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ج ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (پ ـ۱)
۱ ـ حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب ـ۱)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
چ ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (پ ـ۲)
۱ ـ حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب ـ۲)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
ح ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (ت ـ۱)
۱ ـ حداقل سن ۲۵ سال تمام
۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (پ ـ۱)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
خ ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه (ت ـ۲)
۱ ـ حداقل سن ۲۵ سال تمام
۲ ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (پ ـ۲)
۳ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
۴ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
د ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی وکشاورزی
۱ ـ حداقل سن ۱۸سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ذ ـ شرایط شرکت در آزمایشها و صدور گواهینامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
۱ ـ حداقل سن ۲۳ سال تمام
۲ ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
۳ ـ قبول شدن در آزمونهای آییننامه رانندگی و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط درگواهینامههای رانندگی ویژه، نوع وسیله نقلیهای که دارنده میتواند با آن رانندگی کند، قید میشود.
برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژهای که سرعت آنها از ۳۰ کیلومتر در ساعت تجاوز میکند، در شهرها و راههای عمومی، علاوه بر داشتن گواهینامه ویژه، داشتن گواهینامه (پ ـ۱) نیز ضروری است.
تبصره ۱ ـ در کلیه موارد بالا علاوه بر رعایت شرایط تعیین شده، ارایه گواهی طی دوره آموزش آییننامه و مقررات راهنمایی و رانندگی و همچنین ارایه گواهی طی دوره کسب مهارت عملی رانندگی، از آموزشگاههای رانندگی مجاز الزامی میباشد. درخواست کنندگان یا دارندگان گواهینامههای (ب، پ و ت) که خواستار رانندگی با وسیله نقلیه دارای یدک هستند، باید آموزشهای لازم را کسب نمایند. برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط، ارایه گواهی کسب مهارت عملکرد ویژه از مراکز مجاز یاد شده الزامی است.
تبصره ۲ ـ راهنمایی و رانندگی میتواند در صورت لزوم آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی را پیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان به عمل آورد.
تبصره ۳ ـ مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کنندگان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانههای کشور، راه و ترابری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین میگردد (پیوست شماره ۲).
تبصره ۴ ـ درکلیه موارد بالا آزمون آییننامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری و یا رایانهای انجام میگیرد.
تبصره ۵ ـ مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دورههای پنج ساله تمدید میگردد. برای افرادی که سن آنها بیش از ۷۰سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر دو سال بررسی و احراز گردد.
تبصره ۶ـ جهت شرکت در آزمایشهای موضوع بندهای «الف» الی «ذ» در مورد کسانی که به سن مشمولیت رسیده اند، ارایه مدارک دال بر رسیدگی به وضع مشمولیت و تسلیم فتوکپی مدارک یادشده جهت پیوست نمودن به پرونده متقاضی ضروری می باشد.
ماده ۲۸
وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره از مراکز پزشکی مجاز تعیین شده به وسیله افسران کارشناس تطبیق داده میشود و در صورت وجود مغایرت موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع میگردد.
ماده ۲۹
درخواست کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمایی و رانندگی اعلام میشود به مراجع آگهی شده ارایه کند.
ماده ۳۰
مندرجات گواهینامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهینامه رانندگی، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کد ملی)، نام واحد صادرکننده، امضای صادر کننده، شماره مسلسل، تاریخ و شماره صدور، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و مشخصات ضروری دیگر میباشد.
ماده ۳۱
هر گاه درخواست کننده گواهینامه رانندگی در آزمایشهای مربوط موفق گردد، گواهینامه رانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد. دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهینامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهینامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست کننده، میتواند آزمونهای لازم را از وی به عمل آورد. مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهینامه رانندگان موظفند در صورتی که تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهینامه رانندگی را با ارایه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهینامه یاد شده را برای تمدید و یا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند. دارنده گواهینامه موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافت گواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید.
تبصره ۱ ـ دارندگان گواهینامه پایه بالاتر در گروه مربوط، میتوانند رانندگی وسایل نقلیه موضوع گواهینامههای پایه پایین تر، به جز پایه (الف)، را انجام دهند.
تبصره ۲ ـ دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار، تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب قابل دریافت و نظایر آن از سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده میشود.
ماده ۳۲
در صورتی که دارنده گواهینامه بخواهد برای دریافت گواهینامه از انواع دیگر اقدام نماید، موظف است در آزمونهای مربوط شرکت کند.
پس از قبول شدن چنانچه گواهینامه قبلی پیش نیاز گواهینامه مورد درخواست باشد، از درخواست کننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و به وی تحویل میگردد.
ماده ۳۳
رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جادهای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد، نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ فعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری میباشد.
ماده ۳۴
در صورتی که گواهینامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن میتواند درخواست صدور المثنی نماید. پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده، با دریافت مدارک لازم وگواهی سلامت جسمی و روانی درخواست کننده، گواهینامه المثنی صادر و به وی تسلیم میگردد.
ماده ۳۵
دارندگان گواهینامههای معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) میتوانند تا شش ماه پس از ورود در ایران رانندگی نمایند. ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده گواهینامه خارجی خود را به گواهینامه ایرانی تبدیل نمایند.
تبصره ـ دارندگان گواهینامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیونهای ۱۹۶۸ وین (قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جادهها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴)، باید ترجمه معتبر گواهینامه را همراه داشته باشند.
ماده ۳۶
تبدیل گواهینامههای رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی، که گواهینامه صادره از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب میشود و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیونهای ۱۹۶۸ وین راجع به مقررات عبور و مرور در راهها و علایم راهها به شمار میآید، با رویت اصل گواهینامه خارجی و با احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت میپذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهینامههای رانندگی با تأیید وزارت کشور صورت میپذیرد.
ماده ۳۷
مأموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمانهای بینالمللی میتوانند برای تبدیل گواهینامههای خود مدرک مندرج در ماده (۳۵) را از طریق وزارت امور خارجه به راهنمایی و رانندگی ارسال دارند.
ماده ۳۸
صدور گواهینامه مجدد برای کسانی که گواهینامه رانندگی آنان اخذ و یا توقیف شده باشد ممنوع است و در صورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط میباشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.
ماده ۳۹
راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهینامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه صحیح را صادر و به وی بازگرداند.
ماده ۴۰
هرگاه دارنده گواهینامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره (۳) ماده (۲۷) را از دست بدهد، موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی دارنده گواهینامه را برای انجام معاینات و آزمایشهای ضروری پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی مینماید. در صورتی که نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد، گواهینامه از وی اخذ و گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلیم میشود و در صورت نداشتن صلاحیت رانندگی، گواهینامه ابطال میگردد.
تبصره ـ در صورت کشف نقص عضو مؤثر، از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه، گواهینامه رانندگی اخذ و تا زمان بررسیهای پزشکی و اعلام امکان صدور گواهینامه مجدد، دارنده گواهینامه حق رانندگی ندارد.
ماده ۴۱
در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه ساز در یک سال، حد نصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهینامه رانندگی وی به استناد قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی ـ مصوب ۱۳۵۰ ـ ، ضبط یا ابطال خواهد شد.
ماده ۴۲
نحوه شرایط و مسؤول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.