علایم راهنمایی و رانندگی
ماده ۹۶
علایم راهنمایی و رانندگی مانند انواع چراغ ها، تابلوها، خط کشیها، نوشتهها، ترسیمها و نیز علایم تعیین سمت عبورکه باید روی راهها کشیده شود، بر اساس قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جادهها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـ تهیه شدهاند، و همچنین رنگ زمینه و شکل علایم و تابلوها، مطابق نمونههای (پیوست شماره ۴) این آییننامه است.
ماده ۹۷
تشخیص، انتخاب، تهیه، جانمایی، نصب، ترسیم و نگهداری علایم عمودی و افقی راهنمایی و رانندگی درشهرها بر اساس دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور به تصویب وزیر کشور میرسد و در جادهها به عهده وزارت راه وترابری میباشد.
در مواقع اضطراری راهنمایی و رانندگی و پلیس راه میتوانند خود اقدام به انتخاب نوع علایم و محل استفاده و در صورت لزوم تهیه و نصب آنها به طور موقت نموده و مراتب را بر حسب مورد، به شهرداری و یا وزارت راه و ترابری اعلام نمایند.
تبصره ـ مفاهیم رنگ و شکل علایم و تابلوها و چگونگی رفتار رانندگان پس از دیدن آنها، که در کتابهای آموزشی باید ارایه شود، از سوی کار گروهی متشکل از نمایندگان وزارت کشور، وزارت راه و ترابری و راهنمایی و رانندگی تهیه و به همراه این آییننامه برای اطلاع عمومی در اختیار مراجع صلاحیت دار و با همکاری شوراهای اسلامی شهرها در اختیار عموم مردم قرار میگیرد.
ماده ۹۸
رانندگان کلیه وسایل نقلیه و اشخاص اعم از پیاده یا سوار بر حیوانات و یا اشخاصی که مسؤول هدایت انفرادی و یا دسته جمعی پیادگان و یا حیوانات در راهها میباشند موظفند از علایم و مقررات مربوط تبعیت نمایند، مگر این که مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به دلایلی رعایت نکردن آنها را در محل، مجاز اعلام کنند.
ماده ۹۹
کنترل و تنظیم عبور و مرور ممکن است به وسیله چراغها یا خط کشی یا تابلوها، نوشتهها و ترسیمها، یا مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه و یا به هر وسیله دیگری که بر حسب مورد لازم باشد، به عمل آید. در هر حال فرمان پلیس راهنما که ممکن است مغایر با پیام علایم یا مقررات در محل باشد مقدم خواهد بود.
ماده ۱۰۰
در دو طرف عقب وسایل نقلیه طویل باید دو عدد علامت نشان دهنده وسیله نقلیه طویل (مستطیل زرد یا سفید رنگ که دارای حاشیه قرمز است) الصاق گردد تا رانندگان وسایل نقلیه پشت سر را از طویل بودن آنها آگاه گرداند.
ماده ۱۰۱
در محلهایی که عبور و مرور به وسیله چراغ راهنمایی و رانندگی کنترل میشود، رنگهای زیر برای مقاصدی که معین شده است به کار میرود:
الف ـ چراغ سبز برای حرکت ـ رانندگان وسایل نقلیهای که با چراغ سبز روبرو میشوند حق عبور یا گردش دارند مگر آنکه گردش به وسیله علامت دیگری ممنوع شده باشد. در هر حال وسایل نقلیه در حال گردش باید حق تقدم عبور وسایل نقلیهای را که در مسیر مجاز خود مستقیم میروند و حق تقدم پیادگانی را که از گذرگاه پیاده در حرکتند رعایت نمایند. با وجود این اگر جریان ترافیک در جهتی که آنها در حال پیش رفتن هستند آنچنان متراکم باشد که چنانچه وارد تقاطع گردند با تغییر و تبدیل بعدی رنگ چراغ نتوانند از آن خارج شوند، چراغ سبز در تقاطع، رانندگان را برای ادامه حرکت مجاز نخواهد ساخت.
ب ـ چراغ زرد برای احتیاط ـ رانندگان وسایل نقلیهای که با این چراغ روبرو میگردند نباید از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی عبور کنند مگر آنکه آنچنان به خط ایست تقاطع و یا چراغ راهنمایی و رانندگی نزدیک شده باشند که پیش از عبور از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی نتوانند به آسانی توقف نمایند. در هر حال در صورت ورود قبلی به تقاطع موظفند به حرکت خود ادامه داده و با رعایت مقررات دیگر از تقاطع یا گذرگاه عبور کنند.
پ ـ چراغ قرمز برای ایست ـ رانندگان وسایل نقلیهای که با چراغ قرمز برخورد میکنند باید پیش از خط ویژه ایست، توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله پنج متری چراغ راهنمایی و رانندگی بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز و تخلیه تقاطع از وسایل نقلیه منتظر بمانند.
ت ـ چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاطـ رانندگان وسایل نقلیه مکلفند با دیدن این چراغ از تقاطع و گذرگاه پیاده با احتیاط و سرعت کم عبور نمایند.
ث ـ چراغ چشمک زن قرمز برای ایست و عبورـ رانندگان وسایل نقلیه در صورت برخورد با این چراغ نباید از خط ایست و یا در صورت نبودن خط ایست از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی فراتر روند و باید توقف نموده و پس از اطمینان از نبودن خطر تصادف، حرکت و عبور نمایند. همین اقدامات هنگام دیدن تابلوی ایست باید انجام شود.
ماده ۱۰۲
در تقاطعهایی که مسیر جداگانه گردش به راست به وسیله جدول یا خط کشی تعبیه نشده است، در هنگامی که چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است، رانندگانی که قصد گردش به راست داشته باشند در صورت نصب تابلوی ویژهای که گردش به راست را مجاز اعلام مینماید، میتوانند از منتهی الیه سمت راست راه و با رعایت احتیاط و حق تقدم عبور وسایل نقلیه و پیادگانی که با چراغ سبز در حال عبور میباشند، وارد راه مجاور سمت راست شوند.
ماده ۱۰۳
در چراغهایی که به عنوان چراغ راهنمای عابر پیاده مورد استفاده قرار میگیرند، رنگها دارای معانی زیر است:
چراغ سبز ـ پیادگان مجاز به عبور از عرض راه میباشند.
چراغ قرمز ـ عبور پیادگان از عرض راه ممنوع است.
ماده ۱۰۴
هدایت و کنترل ترافیک از سوی مأموران صلاحیت دار با فرمانهای زیر انجام میگیرد:
الف ـ بلند کردن دست به طور عمودی ـ مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه به معنای توجه توقف خواهد بود. اما رانندگانی که توقف وسایل نقلیه آنها ایمنی کافی ندارد مستثنی هستند. این علامت، رانندگانی را که پیشتر وارد محوطه تقاطع شدهاند ملزم به توقف نمیسازد.
ب ـ بلند کردن دست یا دستهای مأمور به دو طرف و به طور افقی ـ مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه که جهت حرکت آنها در امتداد جهت نشان داده شده با دست یا دستهای مأمور صلاحیت دار میباشد، به معنای ایست خواهد بود. ممکن است مأمور پس از دادن این علامت دست یا دستهای خود را پایین بیاورد. این حرکت نیز برای رانندگانی که در سمت جلو و عقب مأمور قرار دارند به منزله علامت ایست میباشد.
ماده ۱۰۵
در خیابانها و یا تقاطعهایی که سطح آنها به شکل شطرنجی و به رنگ زرد و سیاه نقاشی شده، هنگامی که تراکم خودروها زیاد است و امکان تخلیه به هنگام تقاطع وجود ندارد، رانندگان موظفند پیش از محل نقاشی شده متوقف شوند و مسیر حرکت دیگر خودروها را باز نگه دارند.
ماده ۱۰۶
نصب آگهی یا علامت یا تابلو یا وسایلی که دارای شباهت با علایم و یا تابلوهای راهنمایی و رانندگی باشد یا از آنها تقلید شود و یا منظور از آن هدایت و کنترل وسایل نقلیه باشد و یا به طریقی باعث جلوگیری از دیدن علایم و تابلوراهنمایی و رانندگی گردد و همچنین نصب چراغهای رنگی تبلیغاتی در کنار چراغهای راهنمایی و رانندگی به طوری که موجب اشتباه رانندگان گردد ممنوع است. مقامات صلاحیت دار میتوانند در صورت دیدن چنین اشیایی برای رفع آنها اقدام نمایند.
تبصره ۱ ـ ممکن است از طرف مؤسسات یا اشخاص با اجازه مراجع صلاحیت دار علایمی برای هدایت مراجعه کنندگان به مکانهای اطراف راه نصب گردد، مشروط به این که این تابلوها مانع دیدن تابلوهای راهنمایی و رانندگی نشوند و ایمنی راه را به خطر نیندازند.
تبصره ۲ ـ ضوابط و چگونگی تهیه، نصب و یا الصاق آگهیهای تبلیغاتی و تابلوهای هدایت به مکانها درشهرها و جادهها، بر حسب مورد، به وسیله شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در شهرها و وزارت راه و ترابری در جادهها تعیین خواهد شد.
ماده ۱۰۷
هیچ کس حق ندارد بدون اجازه راهنمایی و رانندگی و پلیس راه در علایم راهنمایی و رانندگی و دیگر وسایل تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه تغییراتی بدهد و یا در متن آن تصرفاتی نماید، مگر اشخاصی که در دستورالعملهای موضوع ماده (۹۷) این آییننامه مشخص شدهاند.
ماده ۱۰۸
رانندگانی که قصد گردش به راست یا به چپ یا توقف یا تغییر مسیر را دارند مکلفند از فاصله حدودی ۱۰۰ متر به محل گردش یا توقف به وسیله چراغ راهنما به ترتیب زیر علامت دهند:
الف ـ برای گردش به راست، چراغ راهنمای سمت راست وسیله نقلیه را روشن کنند.
ب ـ برای گردش به چپ، چراغ راهنمای سمت چپ را روشن نمایند.
پ ـ برای توقف، چراغ راهنمای سمت راست را روشن نمایند.
ت ـ برای تغییر مسیر و یا تغییر خط حرکت، در فاصله مناسب، چراغ راهنمای سمت راست یا چپ را بر حسب مورد، روشن کنند.
ماده ۱۰۹
رانندگان وسایل نقلیه موتوری که چراغ راهنما نداشته و همچنین وسایل نقلیه غیرموتوری و موتورسیکلتها و دوچرخهها باید با دست به شرح زیر علامت بدهند:
الف ـ برای گردش یا تغییر مسیر به راست، دست چپ را به طرف بالانگهدارند.
ب ـ برای گردش یا تغییر مسیر به چپ، دست چپ را به طور افقی نگهدارند.
پ ـ برای توقف، دست چپ را به طرف پایین نگهدارند.
ت ـ برای کاستن سرعت، دست چپ را به طور افقی از بالابه پایین به طور متناوب حرکت دهند.
ماده ۱۱۰
علایم آگاه سازی (اخبار) و همچنین علایم لازم برای سبقت به شرح زیر میباشد:
الف ـ در روز بوق کوتاه
ب ـ در شب چند بار تبدیل و تعویض نور چراغ بالاو پایین.
پ ـ هنگام سبقت گرفتن اعم از این که روز باشد یا شب، برای جلب توجه وسایل نقلیه پشت سر، استفاده از چراغ راهنما ضروری است.
ماده ۱۱۱
وسایل نقلیه امدادی، بازرسی، انتظامی، سازمانهای خدمات رسانی و مدارس باید دارای دستگاه آگاه سازی شنیداری و دیداری مندرج در ماده (۶۰) این آییننامه و تجهیزات ایمنی باشند و روی بدنه وسیله نقلیه هم عبارات و علایم مشخص کننده نقش و یا نصب نمایند.
ماده ۱۱۲
رانندگان وسایل نقلیه که مواد خطرناک حمل میکنند باید در دو طرف و عقب وسیله نقلیه تابلویی که روی آن کلمه (خطر) با حروف درشت و به دو زبان فارسی و انگلیسی و به رنگ قرمز نوشته شده باشد نصب کنند. مسؤولان شرکتها و مؤسسات حمل بار و رانندگان وسایل نقلیه مکلفند مقررات خاص حمل مواد خطرناک را رعایت نمایند.
ماده ۱۱۳ ـ هرگاه وسیله نقلیهای شب در کنار و بیرون سطح راه توقف نماید به طوری که کناره وسیله نقلیه متوقف مماس بر حاشیه سواره رو باشد و نور کافی در آن محل برای تشخیص اشیا یا اشخاص از فاصله ۱۵۰ متری وجود نداشته باشد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه (اعم از این که درون وسیله نقلیه باشد یا بیرون آن) مکلف است چراغهای کوچک جلو و خطر عقب وسیله نقلیه را روشن نگهدارد. چنانچه چراغ کوچک خراب شده باشد چراغهای بزرگ را با نور پایین روشن سازد.
ماده ۱۱۴
هرگاه در راهها خرابی و نقص پیشبینی نشده برای وسیله نقلیه موتوری ایجاد شود، راننده مکلف است آن را از مسیر عبور و مرور بیرون برده و در محل مناسبی که موجب سد راه و مزاحمت برای وسایل نقلیه دیگر و پیادگان نباشد متوقف سازد. در این مورد و در موارد دیگری که وسیله یاد شده قادر به حرکت نباشد و انتقال آن به محل مناسبی مقدور نگردد، در صورت نبودن نور کافی در راه باید به منظور آگاه ساختن رانندگان دیگر، علایم ایمنی به ترتیب زیر در محل قرار دهد:
الف ـ در وسط راه چراغ الکتریکی و یا مشعل نورانی قرمز در فاصلههای ۷۰ متری جلو و عقب و یکی دیگر در پهلوی وسیله نقلیه از کار افتاده بگذارد. در راههایی که به وسیله موانع فیزیکی مسیر رفت و برگشت وسایل نقلیه از هم جدا شده است قراردادن علایم مندرج درفوق در عقب و پهلوی وسایل متوقف کافی خواهد بود.
ب ـ هرگاه وسیله نقلیه سر پیچ یا تپهای از کار بیفتد علایم باید درفاصلههای مناسبی قرارداده شود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر، از فاصله ۲۰۰ متری متوجه خطر شوند.
ماده ۱۱۵
هرگاه وسیله نقلیه موتوری در راهها از کار بیفتد و به علت کافی بودن روشنایی محل احتیاجی به استفاده از چراغ یا مشعل نباشد، راننده باید در وسط جاده مثلثهای شبرنگ متساوی الاضلاع دارای زمینه سفید یا زرد با حاشیه قرمز از نوع علامت احتیاط به ابعاد حداقل ۳۰ سانتیمتر در فاصله ۷۰متری جلو و عقب آن به نحوی که قابل دیدن باشد قرار دهد.
ماده ۱۱۶
اگر وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک در ساعات و شرایط مندرج در مواد (۱۱۳) و (۱۱۴) در راهها از کار بیفتد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه موظف است که در وسط جاده چراغهای الکتریکی به رنگ قرمز با باتری در فاصلههای ۷۰ متری جلو و عقب و دیگری در پهلوی وسیله از کار افتاده بگذارد.
استفاده از فانوس یا چراغ یا مشعل و هرگونه علامت آتش زا برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است.
ماده ۱۱۷
روی یدک و هر نوع وسیله نقلیهای که وسیله نقلیه دیگری آن را میکشد باید یک پرچم سفید به ابعاد حداقل ۵۰ سانتیمتری طوری نصب شود تا رانندگان دیگر از فاصله دور و از دو طرف جاده آن را ببینند.